BÜYÜK TAARRUZ SIRASINDA ATATÜRK’LE BİRLİKTE ŞUHUT’A GELEN SUBAYLARIN İSİMLERİ BELLİ OLDU.

BÜYÜK TAARRUZ SIRASINDA ATATÜRK’LE BİRLİKTE ŞUHUT’A GELEN SUBAYLARIN İSİMLERİ BELLİ OLDU.
“Kurtuluş Savaşı’nda Şuhut” kitabıyla İstiklâl Savaşı sırasında ilçemizde yaşananları ortaya koyan yerel tarih araştırmacısı Tarık Özaşkın, yakın tarihin karanlıkta kalan bir yönünü daha aydınlattı. 24 Ağustos 1922 günü Büyük Taarruz’u başlatmak üzere Kocatepe’ye çıkarken Şuhut’a uğrayan ve taarruza ilişkin son hazırlıkları ilçemizde yapan Başkumandan Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın beraberinde kimlerin olduğunu araştıran Özaşkın, yeni belgelere ulaştı. Yıllardan beri Atatürk’ün Şuhut’a Fevzi Çakmak ve İsmet Paşa ile birlikte geldiği, her üç komutanın ilçemizdeki farklı konaklarda misafir edildiği anlatılmasına karşılık onlarla beraber Şuhut’a kimlerin geldiğine dair bir bilgi bulunmuyordu. Yerel tarih araştırmacısı Tarık Özaşkın 2016 yılında basılan “Kurtuluş Savaşı’nda Şuhut” kitabını hazırlarken Atatürk’ün maiyetindeki bir kaç isme ulaşmış ve kitabında bunlara yer vermişti. Kaynaklardaki bilgileri yeterli görmeyen Özaşkın, uzun zamandır diğer isimlerin peşine düşmüştü. 200 bin kişilik Türk Ordusunu komuta edecek Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın 24 Ağustos 1922 günü Akşehir’den Şuhut’a üç kişi ile geldiğini düşünmek, eşyanın tabiatına aykırı bir durumdur. “Kitabımı yazarken bilgilerine başvurduğum bir çok kişi, Büyük Taarruz sırasında kendi evlerinde subayların kaldığına dair şeyler anlattılar. Bunları dedelerinden, ninelerinden işitmişlerdi” diyen Tarık Özaşkın, yeni ortaya çıkan Milli Savunma Bakanlığı ATASE Arşiv belgelerinde Şuhut’a Atatürk’le birlikte gelen 28 subay ve devlet görevlisinin isimlerine ulaştıklarını söyledi.
Büyük Taarruz’dan aylar önce Şuhut ve köylerine on binlerce Türk askerinin ve subayın geldiğini kaydeden Özaşkın, bunların taarruz emrine kadar Şuhut’ta savaşa hazırlık yaptıklarını belirtti. Ancak taarruzu sevk ve idare edecek kurmay heyetin 24 Ağustos 1922 günü sabahı Akşehir’den ayrılarak Şuhut’a doğru yola çıktığını kaydeden Tarık Özaşkın, Başkomutanlık, Genel Kurmay Başkanlığı ve Batı Cephesi Komutanlığı Karargâh subaylarının (Gazi Mustafa Kemal Paşa dahil 29 kişi) aynı gün akşam saatlerinde Şuhut’a ulaştığını ifade etti. 24 Ağustos 1922 Perşembe günü sabah saatlerinde Akşehir’den ayrılan Başkomutan, Genel Kurmay Başkanı, Batı Cephesi Komutanı ve Karargâhları, Sultandağı (İshaklı) ve Çay’dan sonra Şuhut Kasabası’na yöneldiler. Yolda sadece Yakasenek Köyü’nde mola verdiler. Bu sırada Gedil’de bulunan TBMM Muhafız Taburu, 1. Ordu emrine verilerek İsalı Köyü’ne geldi. Mustafa Kemal Paşa’nın 9 otomobilden ve bir kaç kamyondan oluşan konvoyu Yakasenek’deki kısa soluklanmanın ardından tekrar yola koyuldu. Çay Kasabasını geçerek İnli Deresi üzerinden İsalı -Selevir- Hallaç yolunu takip ederek saat 19.00’da Şuhut Kasabası’na ulaştılar. Atatürk ve silah arkadaşlarını, Şuhut halkı adına Oynağanlı-zade Osman Ağa ve kasabanın ileri gelenleri karşıladılar. Gazi Mustafa Kemal Paşa ve heyetinin kalacakları evler, bir gün önceden yani 23 Ağustos 1922 günü Şuhut’a gelen 1. Ordu Komutanı Nurettin Paşa ve Oynağanlı-zade Osman Ağa tarafından belirlenerek en iyi şekilde hazırlandı. Komutanlar güvenlik sebebiyle aynı evde misafir edilmediler; Mustafa Kemal Paşa Hacı Veli Konağı’nda, Fevzi Çakmak Paşa Hacıbeylerin konağında, İsmet Paşa ise Oynağanlı-zade Osman Ağa’nın konağında kaldılar.
Atatürk’ün kaldığı Yalı Mahallesi Eğri Sokakla Çeşme Sokağın birleştiği yerdeki Hacı Veli Konağı; aynı zamanda geçici karargâh olarak kullanıldı. Konakta Atatürk’le beraber ; Başyaver Salih (Bozok), 2. Yaver Muzaffer (Kılıç) , Refakat Subayı Yüzbaşı Mahmut (Soydan) ve Emir Çavuşu Ali (Metin) kaldılar. 24 Ağustos 1922 akşamı Akşehir’den Şuhut’a gelen 9 otomobilde kimler bulunuyordu? ATASE arşivlerinde yeni ortaya çıkan belgeye göre; Atatürk’le birlikte 29 subay ve iki emir çavuşu Şuhut’a geldiler. Komutanlar Şuhut’taki çeşitli evlerde bir gece (24 Ağustos gecesi) yattıktan sonra 25 Ağustos günü Büyük Taarruz’un son hazırlıklarını Hacı Veli Konağı’nda gözden geçirdiler. Mustafa Kemal Paşa, kaldığı ve aynı zamanda karargâh olarak kullandığı Hacı Veli Konağı’ndan TBMM’ne ve hükümete şifreli bir telgraf çekerek ” BÜYÜK TAARRUZ’UN 26 AĞUSTOS CUMARTESİ GÜNÜ BAŞLAYACAĞI” müjdesini verdi. Yine aynı saatlerde Anadolu ile Istanbul ve dış dünya arasında her türlü haberleşmenin kesilmesi,limanlara giriş – çıkışın durdurulması ve İstanbul – İzmit arasındaki kara ve demiryolu ulaşımının engellenmesine dair emrini yayınladı.

Mustafa Kemal Paşa 25 Ağustos günü Kocatepe’ye çıkarak cephe ve kıtaları gözden geçirdikten sonra akşama doğru Çakırözü’ndeki ordugâh çadırına geri döndü. Emir çavuşu Mihallıçlı Ali’ye (Metin) kendisini saat 02.00’de kaldırmasını söyledi. Kısa bir uykunun ardından saat 02.00’de uyandırılan Atatürk, saat 03.00’de Fevzi Paşa ve maiyeti ile toplandı. Tam bu sırada Sandıklı’dan beklenen haber gelmiş, Fahrettin Altay Paşa’nın süvarileri boğazdan geçişlerini başarıyla tamamlamışlardı. Haberden ziyadesiyle memnun kalan Gazi Mustafa Kemal, Fevzi Paşa ve maiyeti hemen atlarına binerek Kocatepe’ye hareket ettiler. Kafilenin başında ve sonunda elleri fenerli birer süvari bulunuyordu. Mustafa Kemal Paşa ve komutanlar , binlerce askerin arasından geçerek Kocatepe’ye ulaştılar. İlk top atışı, yoğun sis nedeniyle bir saat gecikmeli olarak saat 05.30’da yapıldı. Türk Milletinin kaderini ve Kurtuluş Savaşı’nın seyrini değiştiren BÜYÜK TAARRUZ başlamış oldu.
24 AĞUSTOS GÜNÜ AKŞEHİR’DEN ŞUHUT’A GELEN GAZİ MUSTAFA KEMAL PAŞA VE BERABERİNDEKİ SUBAYLAR ( BAŞKUMANDANLlK, GENELKURMAY VE BATI CEPHESİ KARARGÂHI SUBAYLARI)
BİRİNCİ OTOMOBİL Şoförü; Mehmet Çavuş.
Otomobildekiler;
1- Başkumandan Mustafa Kemal Paşa
2- Garp Cephesi Kumandanı İsmet Paşa
3- Başyaver Salih Bozok
(Emir Çavuşu Ali Metin)
İKİNCİ OTOMOBİL Şoförü; Nedim
Otomobildekiler;
1- Fevzi Çakmak Paşa
2- Şemseddin Bey – Kd. Binbaşı – sonradan Korgeneral Mustafa Şemsettin Taner (1890 – 1945)
3- Topçu Müfettişi Mustafa Naci (1875 – 1930)
4- Ali Bey – Ali Tevfik Sağlam (1882 -1963) Albay – sonradan Tuğgeneral.(1927’de emekli)
ÜÇÜNCÜ OTOMOBİL Şoförü; Mahmut
Otomobildekiler;
1- Erkan -ı Harbiye Reisi Kurmay Albay Asım. (1880 – 1970) . Sonradan; Orgeneral Asım GÜNDÜZ.
2- Tevfik Bey – (1891- 1961) Tevfik Bıyıkoğlu – Kurmay Binbaşı – Sonradan Albay. Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri oldu.
3- Tahsin Bey – (İstihbarat Subayı) Tahsin Alagöz – Kurmay Binbaşı. Sonradan Yarbay. 1933’de emekli oldu.
4- Hayri Bey – Mehmet Hayri Vural – Yüzbaşı – Sonradan Yarbay. 1931’de emekli oldu.
DÖRDÜNCÜ OTOMOBİL Şoförü; Hüseyin Çavuş
Otomobildekiler;
1- Şükrü Âli Bey- Şükrü Âli Ögel – (1886- 1973) Yarbay – Sonradan- Milli Emniyet Hizmeti Teşkilatı – Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı.
2- Mahmut Bey- Mahmut Soydan- (1883- 1936) Binbaşı – Atatürk’ün Refakat Subayı.
3- Muzaffer Bey- Muzaffer Kılıç (1897- 1959) – Yüzbaşı – Milli Mücadele’de Atatürk’ün Yaveri – Sonradan Cumhurbaşkanlığı Yaveri .
4- Memduh Bey – Memduh Atasev (1895- 1939). Atatürk’ün Katibi .
(Peru-kar- Berber İsmail )
BEŞİNCİ OTOMOBİL Şoförü; Esad
1- Ali Rıza Bey – Ali Rıza Eren – Kurmay Binbaşı – Sonradan Yarbay.1927’de emekli.
2- Baki Bey- Baki Vandemir ( 1890- 1963) Binbaşı – Sonradan Korgeneral. Harp Akademileri Komutanı.
3- Cevdet Bey – Cevdet Kerim İncedayı ( 1893- 1951) Yüzbaşı. Sonradan Binbaşı. Ulaştırma Bakanlığı yaptı.
4- Fatin Bey- Ahmet Fatin Şimşek – Kurmay Binbaşı – Sonradan Albay – 1937’de emekli.
ALTINCI OTOMOBİL Şoförü; Süleyman
Otomobildekiler;
1- İstihkam Müfettişi Şükrü Bey – Yüzbaşı.
2- Sıhhiye Reisi Hulusi Bey
3- İzzet Bey – Binbaşı. 1924’de öldü.
YEDİNCİ OTOMOBİL Şoförü; İbrahim
Otomobildekiler;
1- Recep Ferdi Bey- Recep Ferdi Süalp – Binbaşı. Sonradan Tümgeneral. 1947’de emekli .
2- Şahap Bey- Şahap Gürler (1896-1966) Yüzbaşı. Sonradan Orgeneral.
3- Cevat Bey- Cevat Kerim İncedayı ( 1894- 1971) Tabip Binbaşı. Sonradan Prof. Dr. (Cevdet Kerim İncedayı’nın kardeşi)
SEKİZİNCİ OTOMOBİL Küçük Fiat
Otomobildekiler;
1- Telgraf Müdürü Nazmi Bey – Yüzbaşı. 1926’da emekli.
2- Riyaset Yaveri Zeki Bey – Mehmet Zeki Doğan – Süvari Asteğmen.
DOKUZUNCU OTOMOBİL Ford
Otomobildekiler;
1- Mümtaz Bey – Mümtaz Halit Göktürk . Binbaşı. Sonradan Albay . 1936’da emekli .
2- Kemal Bey – Kemal Balıkesir ( 1888- 1989) Binbaşı. Sonradan Tümgeneral. 1945’de emekli.
Araştırmacı yazar Tarık Özaşkın